Prof.dr. Skender ASANI
Të nderuar zonja dhe zotërinj, të pranishëm të respektuar, Është një kënaqësi dhe privilegj i madh që sot gjendemi së bashku në promovimin e këtij libri të rëndësishëm, një vepër që jo vetëm pasuron historinë tonë kombëtare, por na sjell më afër shpirtit dhe përpjekjeve të popullit shqiptar në një nga periudhat më sfiduese të historisë sonë. Autori, Lulzim Sadiku, ka sjellë një dritë të re mbi një tematikë që shpesh ka mbetur në hije, por që është një pjesë thelbësore e historisë sonë kombëtare – Lëvizja Kaçake në trevat lindore shqiptare gjatë viteve 1918-1929. Ky libër, përmes hulumtimeve të thelluara dhe përkushtimit shkencor të autorit, na sjell të dhëna dhe analiza që hedhin dritë mbi qëndresën heroike të kaçakëve shqiptarë, të cilët, me vetmohim, luftuan për liri, dinjitet dhe të drejta kombëtare. Trinomi i organizimit të shqiptarëve ndërmjet dy luftërave botërore – Komiteti i Kosovës, Lëvizja Kaçake dhe Xhemijeti – përfaqëson tri shtylla kryesore të rezistencës dhe organizimit politik të shqiptarëve në kontekstin e ndarjes së tokave shqiptare dhe presioneve të vazhdueshme nga Mbreteria SKS ( Jugosllavia ), Greqia dhe fuqitë e tjera të kohës. 1. Komiteti i Kosovës, i njohur edhe si “Komiteti Mbrojtja Kombëtare e Kosovës,” u krijua në vitin 1918 në Shkodër. Ky komitet kishte për qëllim të organizonte rezistencën shqiptare kundër sundimit jugosllav dhe të mbronte të drejtat e shqiptarëve në Kosovë e viset tjera të okupuara. Aktivitetet e tij përfshinin: Nxitjen e kryengritjeve të armatosura në Kosovë dhe viset tjera. Diplomacinë ndërkombëtare për të sensibilizuar fuqitë evropiane për padrejtësitë që iu bënë shqiptarëve me ndarjen e tokave në Konferencën e Londrës (1913). 2. Lëvizja Kaçake ishte një formë rezistence popullore që mori formë pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, si përgjigje ndaj shtypjes brutale nga autoritetet shtetrore në trevat verilindore shqiptare. Grupet kaçake ishin të organizuara në grupe të vogla guerile, që kryenin sulme ndaj forcave jugosllave dhe institucioneve shtetërore. Udheheqësit: Figura të shquara si Azem Bejta (Azem Galica), Shotë Galica dhe Kalosh Dani udhëhoqën këtë lëvizje, duke u bërë simbole të qëndresës kombëtare. 3. Xhemijeti (Xhem’ijet) ishte një organizatë politike e themeluar në vitin 1919 në Mbreterin SKS, me synimin për të mbrojtur të drejtat e myslimanëve, përfshirë shqiptarët. Megjithëse fillimisht ishte një lëvizje më e gjerë, ajo u shndërrua në një platformë politike për shqiptarët e Kosovës dhe Maqedonin e sotme. Xhemijeti kërkonte mbrojtjen e të drejtave të minoriteteve myslimane dhe përmirësimin e kushteve socio-ekonomike të shqiptarëve. Bashkëpunimi dhe tensionet: Megjithëse kishte bashkëpunim të përkohshëm me autoritetet shtetrore, qëndrimet nacionaliste të Xhemijetit shpesh binin në kundërshtim me politikën shtypëse të Beogradit. Në vitin 1925, Xhemijeti u ndalua nga autoritetet jugosllave, duke u parë si një kërcënim për politikën unifikuese të shtetit. Ndërlidhja e trinomit Komiteti i Kosovës dhe Lëvizja Kaçake ishin më shumë të fokusuara në luftën e armatosur për çlirim kombëtar, ndërsa Xhemijeti përpiqej të përdorte mjete politike për të arritur të drejta dhe autonomi. Të tria këto lëvizje përfaqësonin format e ndryshme të rezistencës shqiptare, që shpesh ndërthureshin për të adresuar sfidat e kohës. Ky trinomi tregon përpjekjet e shqiptarëve për të mbijetuar dhe ruajtur identitetin kombëtar përballë presioneve të mëdha gjatë periudhës së ndarjes dhe okupimit të tokave shqiptare. Lëvizja Kaçake nuk ishte thjesht një rezistencë e armatosur, por një lëvizje kombëtare me dimensione politike, kulturore dhe shpirtërore. Ishte zëri i shqiptarëve kundër padrejtësive dhe shtypjes, një manifestim i shpirtit të pathyeshëm të një populli që refuzoi të dorëzohej përballë persekutimit dhe dhunës. Libri i Lulzim Sadikut nuk është vetëm një kronikë e ngjarjeve historike, por edhe një homazh për ata burra e gra të guximshme, të cilët dhanë gjithçka për lirinë e trojeve shqiptare. Me këtë vepër, autori kontribuon jo vetëm në ruajtjen e kujtesës historike, por edhe në edukimin e brezave të rinj me vlerat e lirisë, unitetit dhe krenarisë kombëtare. I dashur Lulzim, ju përgëzoj për këtë arritje të rëndësishme dhe ju falënderoj që me pasionin dhe përkushtimin tuaj, keni sjellë një vepër kaq të vlefshme për historinë dhe kulturën tonë. Jam i bindur se ky libër do të gjejë vendin që i takon në bibliotekat tona dhe në zemrat e të gjithë atyre që e duan dhe e çmojnë historinë tonë kombëtare. Në fund, dua të shpreh mirënjohjen time për të gjithë ju që keni ardhur sot për të ndarë këtë moment të veçantë. Të promovojmë libra si ky është një detyrë që na bashkon në përpjekjen për të ndriçuar të kaluarën dhe për të forcuar të ardhmen tonë. Faleminderit dhe suksese të mëtejshme për autorin dhe gjithë ata që punojnë për të mbajtur gjallë kujtesën historike të kombit tonë!