ITSH Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve – Shkup
Shkup, 14.3.2022 – Sot Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve në Shkup, promovoi librin e autores Maja Susha “Македонските Праведници меѓу народите” (“Të drejtët maqedonas midis popujve”, i cili flet për sagën e hebrenjve nga territori i Maqedonisë gjatë Luftës së Dytë Botërore, dhe konkretisht për shpëtimtarët e jetëve të hebrenjve, të cilët kanë marrë edhe mirënjohje nga ana e Shtetit të Izraelit.
Drejtori i Institutit, Skender Asani, tha se ky libër i Maja Sushës është shprehje guximit për të shëruar plagët e së kaluarës, por edhe për të diagnostifikuar deformimet që mund të shfaqen në shoqërinë tonë. Gjeneratat e reja kanë nevojë për më shumë dritë në rrugëtimin e tyre. Ato kanë nevojë të edukohen në frymën e mirëkuptimit e tolerancës, prandaj ky libër është një manual praktik që do të shërbente si udhëzues i këtij edukimi.
“Instituti ynë përpos dimensionit hulumtues e shkencor, e ka në vetvete edhe dimensionin shpirtëror, që është një shkencë në vete, të cilën e kuptojnë vetëm ata që kanë vuajtur. Prandaj e konsideroj veten me fat që si drejtues i këtij Instituti, duke nxjerrë nga goja një sage të tërë rrëfimesh hebreje, arritëm të cysim simpatinë dhe admirimin e dhjetëra familjeve izraelite, të cilat tash më janë bërë pjesë e pandarë e universit human që Instituti ynë po e promovon në këtë pjesë të Evropës Juglindore”, u shpreh Asani.
Fjalë rasti pati ambasadorja e Shtetit të Izraelit në Maqedoninë e Veriut, Simone Frankel, ndërsa rreth vlerës shkencore dhe historike të librit folën recensentët Ivanka Vasilevska dhe Igor Jurukov.
Në promovim morën pjesë edhe ambasadorja e Britanisë së Madhe – Rachel Galloway, ambasadori i Austrisë – Georg Woutsas, ambasadori i Shqipërisë – Fatos Reka, atasheu izraelit dhe përfaqësues të ambasadave tjera. Ndërsa, në frymën e harmonisë ndërfetare, ishte prania e kryetarit të Bashkësisë Fetare Islame në Maqedoninë e Veriut – Shaqir Fetahu, kryetarit të Bashkësisë Hebreje në Maqedoninë e Veriut – Pepo Levi, etj.
Autorja e librit Maja Susha, njëherit udhëheqëse e Departamentit për edukimin dhe hulumimin e Holokaustit në ITShKSh, tha se ky është projekt afatgjatë i realizuar përmes hulumtimeve të shumta nëpër arkivat vendore dhe izraelite, dhe vjen në këtë formë pas mbrojtjes publike si tezë magjistrature në Institutin e Historisë Nacionale në Shkup.
“Përmes krahasimit, analizës, sinkronizimit dhe aktualizimit të materialit të disponueshëm, jam përpjekur të shkruaj një vepër unikate, fokusi i së cilës është orientuar drejt atyre heronjve që kanë marrë titullin ‘Të Drejtët midis popujve’, e ata janë: Todor e Pandora Haxhi Mitkov, Trajko e Dragica Ribarevi, Boris e Vaska Altiparmak, Aleksandar e Bllaga Todorovi, Stojan Bogoja Siljanovski, si dhe Smiljan Franjo Çekada”, precizoi Susha, duke potencuar rolin historik, heroizmin dhe humanizmin e tyre gjatë Holokaustit.
Libri në fjalë së shpejti pritet të përkthehet dhe botohet edhe në gjuhën shqipe dhe angleze.
