ITSH Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve – Shkup
BREDHI I NËNËS TEREZE ËSHTË TRASHËGIMI HISTORIKE DHE KULTURORE, QYTETI I SHKUPIT DUHET TA SANOJË GJENDJEN E JO TË BËJË SEHIR!
Ka dy ditë që Qyteti i Shkupit nuk po mund të japë përgjigje se si është e mundur që të trajtohet me kaq pakujdesi një pemë e karakterit historik, siç ishte bredhi i mbjellë nga vet Nëna Terezë, në vitin 1980.
ITSHKSH, doli menjëherë në terren dhe përmes Departamentit për trashëgiminë e Gonxhe Bojaxhiut-Nënë Tereza reagoi posa ndodhi shkulja e këtij bredhi, me ç’rast u kërkua që institucionet përkatëse të tregojnë kujdes maksimal në trajtimine kësaj peme, për arsye se ajo nuk ishte e zakonshme. Që punët të kanalizohen dhe të marrin orientimin e duhur institucional, menjëherë u kërkua edhe takim me kryetaren e Qytetit të Shkupit Danela Arsovska, por ajo u mjaftua vetëm me një komunkim të tërthortë përmes disa punonjësve të kësaj komune. Ç’është më keq, si pasojë e mos mbajtjes së këtij takimi, erdhi deri te ajo që askush nuk e kishte pritur, që bredhi i mbjellë nga vet Nëna Tereze të përfundojë si një objekt pa vlerë, pasi qi ishte coptuar në disa vende nga ana e punonnjësve të NP “Parqet dhe Gjelbërimet”. Për të qenë absurdi edhe më i madh, drejtori i kësaj NP jep një arsyetim qesharak dhe jo bindës, se gjoja ka qenë e pamundur të rikthehet në vendin e mëparshëm ky bredh, ndonëse e vërteta është krejt tjetër pasi që ka mundur të sanohet gjendja dhe të mos vijë deri te dëmtimi i kësaj peme historike. Rimbjellja e këtij bredhi ka mundur të bëhet pa kurrfarë problemi, pasi që kanë ekzistuar të gjitha parakushtet për një gjë të tillë, vetëm ka mjaftuar që të futet pak më thellë seç ka qenë më parë.
ITSHKSH konsideron se trashëgimia e Gonxhe Bojaxhiut-Nënë Terezës është e gjerë dhe ajo duhet ruajtur si sytë e ballit, përfshi edhe këtë bredh, por edhe pllakën e cila u dëmtua ditë më parë dhe autoritetet e Qytetit të Shkupit ende nuk kanë dhënë një pistë të duhur mbi epilogun e hetimeve sa i përket autorëve keqbërës të kësaj vepre të shëmtuar.
Është për të ardhur keq se si një Ndërmarrje Publike siç është “Parqet dhe Gjelbërimet” të tregohet kaq e pamëshirshme ndaj drunjve që janë simbol i Shkupit dhe si është e mundur që udhëheqësit e kësaj ndërmarrje aq shpejt kanë vendosur për fatin e këtij bredhi, pa kurrfarë konsultimi paraprak me ekspertë të ndryshëm. Veprime të tilla në shtetet e Perendimit as që mund të merren me mend, pasi që atje edhe drunjt karakteristik ndodhen në një indeks të posaçëm përkujdesjeje, të cilët kanë trajtimin e monumenteve historike dhe kulturore.
Si është e mundur që NP “Parqet dhe Gjelbërimet” ta injoroj me kaq nonshalancë apelin e ITSHKSH për nevojën që ndaj këtij bredhi të shkulur nga era të tregohet kujdes maksimal, sepse ai paraqet simbolikën e një tarshëgimie të çmuar jo vetëm të Shkupit, por të mbarë planetit, siç është Nënë Tereza.
ITSHKSH me indinjatë pranoi arsyetimin amatorsek e drejtorit të NP “Parqet dhe Gjelbërimet” mbi ecurinë e punëve rreth (mos)sanimit të gjendjes sa i përket këtij bredhi karakteristik. Për ITSHKSH është e paparnueshme që një NP të vendos mbi rëndësinë dhe vlerat e një tashëgimie në territorin e qytetit të Shkupit, përfshi edhe bredhin e Nënës Tetrez, për arsye se janë institucionet tjera kompetente që i përcaktojnë këto punë.
Prandaj ITSHKSH kërkon me këmbëngulje nga kyetarja Arsovska që të mbahet një takim i përbashkët ku do të vendoset se cilat hapa do të ndërmerren në të ardhmen, me theks të posaçëm se si do të vendoset rreth rikueprimit të gjendjes që ndërlidhet me këtë simbol nga trashëgimia e Nënës Terezë. Kjo edhe për faktin se tash më janë njoftuar dhe alarmuar të gjitha ambasadat dhe organizatat ndërkombëtare, të cilat e konsiderojnë shqetësuese këtë sjellje kaq brutale të punonjësve komunalë ndaj bredhit të Nënë Terezës.
ITSHKSH është në pritje të ofertës së e kryetares së Qytetit të Shkupit për një takim të përbashkët-konsultativ. Nëse nuk ndodhë kjo, atëherë ITSHKSH do t’i përdorë të gjitha format e presionit publik që trashëgimia historike e kulturore e Gonxhe- Bojaxhiut-Nënës Tereze trajtohet konform metodave të njohura shkencore për mbrojtjen dhe restaurimin e monumenteve nga trashëgimia historike e shpirtërore.
Shkup, 5 korrik, 2022
Prof.dr. Skender ASANI – drejtori i ITSHKSH
ЕЛКАТА НА МАЈКА ТЕРЕЗА Е ИСТОРИСКОТО И КУЛТУРНОТО НАСЛЕДСТВО, ГРАД СКОПЈЕ ДА ЈА САНИРА ШТЕТАТА А НЕ ДА ПРАВИ СЕХИР!
Град Скопје веќе два дена не може да даде одговор како е возможно со толкаво невнимание да се постапува со дрво од историски карактер, како што е елката засадена од самата Мајка Тереза во 1980 година.
ИДКНА излезе веднаш на терен и преку Одделението за наследство на Гонџе Бојаџиу-Мајка Тереза реагираше веднаш штом се случи откорнувањето на оваа елка, при што беше побарано од надлежните институции да покажат максимална грижа при постапувањето на ова дрво, од причина што тоа не е вообичаено. За да може работата да се канализира и да добие соодветна институционална ориентација, веднаш се побарана средба со градоначалничката на Град Скопје, Данела Арсовска, но таа се задоволи само со една индиректна комуникација преку дел од вработените во оваа општина. Што е уште полошо, како резултат на неодржувањето на оваа средба, дојде до она што никој не го очекуваше, дека елката засадена од самата Мајка Тереза заврши како безвреден предмет, бидејќи дрвото беше скинато на неколку места покрај страната на вработени во ЈП „Паркови и зеленило“. За апсурдот да биде уште поголем, директорот на оваа ЈП дава смешно и неубедливо образложение дека наводно било невозможно да се врати оваа смрека на претходното место, иако вистината е сосема поинаква бидејќи можело да се санира ситуацијата и не дојде до оштетување на ова историско дрво. Повторното засадување на оваа елка можеше да се направи без проблем, бидејќи постоеја сите предуслови за такво нешто, доволно беше само да се вметне малку подлабоко од претходно.
ИДКНА смета дека наследството на Гонџе Бојаџиу-Мајка Тереза е обемно и треба да се зачува како очите на челото, вклучувајќи ја и оваа елка, но и плочата која беше оштетена пред неколку денови, а властите на Град Скопје се уште не ја дале никаква информација околу епилогот од истрагите во врска со сторителите на овој грозен чин.
Штета како едно Јавно претпријатие како што е „Паркови и зеленило“ може да биде толку безмилосно кон дрвјата кои се симбол на Скопје и како е можно челниците на ова претпријатие толку брзо да одлучија за судбината на оваа елка, без секоја претходна консултација со различни експерти. Вакви акции во западните земји не може ни да се помислат, бидејќи таму дури и карактеристичните дрвја се во посебен индекс на грижа, кои имаат третман на историски и културни споменици.
Како е можно ЈП „Паркови и зеленило“ толку ноншалантно да го игнорира апелот на ИДКНА за потребата да се покаже максимална грижа за оваа смрека искорната од ветрот, затоа што ја претставува симболиката на скапоценото наследство не само на Скопје, туку и на целата планетата, како што е и Мајка Тереза.
ИДКНА револтирано го прифати аматерското образложение на директорот на ЈП „Паркови и зеленило“ за напредокот на работите во врска со (не)санирањето на состојбата во врска со оваа карактеристична смрека. За ИДКНА е неприфатливо ЈП да одлучува за важноста и вредностите на наследството на територијата на град Скопје, вклучително и елката на Мајка Тереза, од причина што други надлежни институции ги утврдуваат овие работи.
Затоа ИДКНА , на упорен начин бара од градоначалничката Арсовска да се одржи заедничка средба на која ќе се одлучи кои чекори ќе се преземат во иднина, со посебен акцент на тоа како ќе се одлучува за закрепнување на состојбите поврзани со овој симбол од наследството на Мајка Тереза. Ова се должи и на тоа што сега се известени и алармирани сите амбасади и меѓународни организации кои сметаат дека ова брутално однесување на вработените во општината кон елката на Мајка Тереза е вознемирувачко.
ИДКНА ја чека понудата на градоначалникот на Град Скопје за заедничка-консултативна средба. Доколку тоа не се случи, тогаш ИДКНА ќе ги користи сите форми на јавен притисок, за историското и културното наследство на Гонџе-Бојаџиу-Мајка Тереза да се третира согласно со познатите научни методи за заштита и реставрација на спомениците од историското и духовното наследство.
Скопје, 5 јули 2022 година
проф. д-р. Скендер АСАНИ – директор на ИДКНА
OPEN LETTER
Honorable Ambassador,
It has been two days from when the City of Skopje has not been able to give any answer as to how it is possible to treat a tree of historical character with such carelessness, such as the pine tree planted by Mother Teresa herself, in 1980.
ISCHA immediately went to the field, and through the Department for the heritage of Gonxhe Bojaxhiu-Mother Teresa, reacted as soon as the uprooting of this fir tree happened, in which case it was requested that the relevant institutions show maximum care in handling this tree, for the reason that it was not usual. In order for the work to be channeled and to receive the appropriate institutional orientation, immediately, was requested a meeting with the mayor of the City of Skopje, Danela Arsovska, but she was satisfied with only an indirect communication through some employees of this municipality. What’s worse, as a result of not holding this meeting, it came to what no one had expected, that the pine tree planted by Mother Teresa herself ended up as a worthless object, and the tree was torn in several places by the side of the employees of PE “Parks and Greenery”. To make the absurdity even greater, the director of this PE gives a ridiculous and unconvincing reasoning, that it was allegedly impossible to return this spruce to its previous place, although the truth is completely different since it was possible to remedy the situation in order to prevent the damage of this historical tree. The replanting of this tree was able to be done without any problem, since all the prerequisites for such a thing existed, it was only enough to insert it a little deeper than it was before.
ITSHKSH considers that the legacy of Gonxhe Bojaxhiu-Mother Teresa is extensive and it should be preserved like the eyes on our forehead, including this pine tree, but also the plaque which was damaged days ago and the authorities of the City of Skopje have not yet given a proper track on the epilogue of the investigations regarding the perpetrators of this ugly act.
It is a pity how a Public Enterprise such as “Parks and Greenery” can be so merciless towards the trees that are a symbol of Skopje and how is it possible that the leaders of this enterprise so quickly decided on the fate of this tree, without any prior consultation with various experts. In the Western Countries such actions cannot even be imagined, since there even the characteristic trees are in a special index of care, which also have the treatment of historical and cultural monuments.
How is it possible that the PE “Parks and Greenery” so nonchalantly ignores the appeal of ISCHA for the need to show maximum care to this spruce uprooted by the wind, because it represents the symbolism of a precious heritage not only of Skopje, but of around the planet, such as Mother Teresa.
ISCHA indignantly accepted the amateurish reasoning of the director of PE “Parks and Greenery” on the progress of works regarding the (non)remediation of the condition regarding this characteristic spruce. For ISCHA, it is unacceptable for a PE to decide on the importance and values of a legacy in the territory of the city of Skopje, including the pine tree of Mother Tereza, for the reason that other competent institutions determine these matters.
Therefore ISCHA persistently requests from mayor Arsovska to hold a joint meeting where it will be decided what steps will be taken in the future, with special emphasis on how it will be decided about the recovery of the situation related to this symbol from the heritage of Mother Teresa. This is also due to the fact that now all embassies and international organizations have been notified and alerted, which consider very disturbing this brutal behavior of municipal employees towards Mother Teresa’s pine tree.
ISCHA is awaiting the offer of the mayor of the City of Skopje for a joint-consultative meeting. If this does not happen, then ISCHA will use all forms of public pressure that the historical and cultural heritage of Gonxhe-Bojaxhiu-Mother Teresa is treated in accordance with known scientific methods for the protection and restoration of monuments from the historical and spiritual heritage.
Skopje, july 5th , 2022
Prof.dr. Skender ASANI – director of ISCHA
