ITSH Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve – Shkup
Prof.dr. Skender ASANI, drejtor i ITSHKSH, Shkup
Të dashur miqë, kaloi një vit dhe ne sërish po mblidhemi këtu në ITSHKSH , në këtë ceremoni solemne për të kremtuar festën e Krishtlindjeve në Shkupin tonë, për të dërguar një mesazh se atë që premtuam vitin e kaluar, po e mbajmë dhe po e kujtojmë një traditë që dikur ishte pjesë e jetës sonë urbane këtu në Shkupin e Pjetër Bogdanit, Nënë Terezës, Gaspër Gjinit.
Kaloi një vit , por festa e Krishtlindjeve sërish na fton të jemi më afër njeri tjetrit, sidomos në një kohë kur globi ndodhet i kapluar nga trazirat, uria dhe dyndjet e popujve.
Nëse i marrim për bazë edhe mesazhet e Papa Françeskut, i cili disa herë bëri thirrje që arsyeja njerëzore të dominojë në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, atëherë edhe këto Krishtlindje do të duhej t’i shfrytëzojmë si një rast i volitshëm për të shpërnda frymën e këtyre mesazheve, sidomos sa i përket edhe luftimeve në Ukrainë, si pasojë e agresionit rus atje. Gjenerata e tanishme e cila më herët nuk kishte përjetuar efektet shkatërruese që sjell lufta, do ta sheh se çka mund të ndodhë kur mungon arsyeja e shëndoshë njerëzore. Prandaj lutemi që populli i Ukrainës të gjejë sa më shpejt paqen e nevojshme, në mënyrë që edhe fëmijët e këtij vendi bashkë me prindërit e tyre Krishtlindjet e ardhshme t’i presin pa frikën që sjell lufta. Kjo është e domosodshme të ndodhë, sepse pasojat e kësaj lufte u reflektuan edhe përtej zonave të konfliktit, duke shkaktuar kriza ushqimore, energjetike e mbi të gjitha duke sjellë pasiguri kolektive në mes të njerëzve, qofshin ata në Evropë apo edhe në kontinentet tjera.
Betejat njerëzore për më shumë liri dhe dinjitet, kanë qenë gjithmonë gurë peshoreje që kanë matur vlerat dhe jovlerat, që kanë determinuar kufinjtë në mes të mirës dhe të keqes. Dhe një festë si kjo që po e shenojmë sot, është një dritë më shumë në tunelin e gjatë të mosmarrëveshjeve në mes të njerëzve. Kjo është edhe arsyeja që ne si Institut kemi zgjedhur pikërisht rrugën e dritës për ta bërë më të dukshme rrugëtimin tonë të përbashkët drejt një mirëkuptimi shoqëror, pa dallim përkatësive fetare e kombëtare.
E gjithë kjo kauzë nuk ka mundur të zhvillohet pa i pas parasysh dhe disa porosi të Nënës Tereze e cila çelësin e mirëkuptimit njerëzor e shihte te dashuria dhe respekti për njeri tjetrin. Nisur nga ky fakt, ne si Institut po mundohemi që pikërisht mbi këto porosi të ndërtojmë edhe diskursin tonë publik, madje edhe atëherë kur trashëgimia e Nënës Tereze cënohej dhe dëmtohej, siç ndodhi me shkatërrimin e bredhit që ajo e kishte mbjellë në sheshin e Shkupit. Megjithatë ne zgjodhëm një rrugë krejt tjetër për ta kompenzuar këtë dëm, pikërisht në frymën e porosive të Nënës Tereze, duke shpërnda dashuri dhe ngrohtësi, aq shumë të munguara, në mes të njerëzve përmes boçave që kishin ngelë nga bredhi i shkatërruar. Për rrjedhojë, tani në vend të një bredhi kemi parqe të tëra në Tiranë e Prishtinë që lindën nga farat e bredhit të shkatërruar të Nënës Tereze në Shkup.
Tani kur po festojmë Krishtlindjet, ne si Institut duam të theksojmë edhe një herë fuqishëm se më e fortë se fara e urrejtjes e keqkuptimit, është fara e dashurisë dhe mirëkuptimit ndërnjerëzor, dhe apelojmë që secili nga ne të mbjell nga një bredh dashurie në zemër, sepse vetëm kështu i bëjmë të ndjehen më mirë ata që janë pranë nesh. Vetëm duke i mbrojtur të tjerët nga vetvetja, mund të themi se kemi arritur ta kuptojmë esencën e filozofisë paqësore të Nënës Tereze.
Krishtilindjet që po i shënojmë sivjet, si vazhdimësi e një tradite të filluar nga viti i kaluar, do të donim të sjellin edhe një qasje krejt tjetër sa i përket trajtimti të problemeve me të cilat ballafaqohet aktualisht Komuniteti katolik shqiptar në Shkup dhe më gjerë. Këto Krishtilindje përpos që janë edhe një kujtim për të gjithë ata që u larguan nga Shkupi, ato janë edhe një alarm për gjithë ne që Komuniteti i Nënës Tereze në forma të ndyrshme ta rikthej shkëlqimin e dikurshëm, sepse pa këtë shkëlqim duket e zbehtë edhe festa e Krishtilindjes. Një përpjekje modeste në rikthimin e këtij shkëlqimi po bëjmë edhe ne si Institut, bashkë me Departamentin për trashëgiminë e Gonxhe Bojaxhiut-Nënës Tereze, duke sjellë në vëmendje nevojën për rigjallërimin e Komunitetit katolik shqiptar në Shkup, proces ky që duhet të fillojë me rikthimin e meshës në gjuhën shqipe një kërkes kjo e jona e kahershme dhe veprimet tjera përcjellëse që do ta bënin këtë Komunitet të dinjitetshëm në të gjitha pikëpamjet.
ITSHKSH do të vazhdojë mbetet një adresë e kauzave dhe ideve që shoqërisë sonë do ti sjellin sensin e të kuptuarit të tjetrit me gjuhën njerëzore të dashurisë e respektit dhe me këtë rast uroj që edhe Krishtlindjet e sivjeme të flasin me këtë gjuhë, kurse gjithë juve që ishit sot në këtë ceremoni festive ju uroj paqe, ngrohtësi e begati në familjet tuaja.
Gëzuar!
Shkup, 23. 12, 2022
проф. д-р Скендер АСАНИ, директор на ИДКНА, Скопје
Драги пријатели, помина уште една година и ние повторно се собираме тука во нашиот Институт, на оваа свечена церемонија, за да го прославиме празникот Божиќ во нашето Скопје, и да испратиме порака дека она што го ветивме минатата година, го одржуваме и се сеќаваме на една традиција која некогаш беше дел од нашиот урбан живот овде во Скопјето на Пјетер Богдани, Мајка Тереза и Гаспер Ѓини.
Помина уште една година, но Божиќниот празник повторно не повикува да бидеме поблиску еден до друг, особено во време кога земјината топка е зафатена од немири, глад и масивно иселување на луѓето.
Ако ги земеме за основа пораките на папата Франсис, кој неколку пати повика за доминирање на човековиот разум во решавањето на споровите, тогаш и овој Божиќ треба да се искористи како можност за ширење на духот на овие пораки, особено во однос на борбата во Украина, како резултат на руската агресија таму. Сегашната генерација, која претходно не ги доживеала деструктивните ефекти на војната, ќе види што може да се случи кога човечкиот здрав разум е отсутен. Затоа, се молиме за да народот на Украина што поскоро да го најде потребниот мир, за децата на оваа земја, заедно со нивните родители, да го чекаат следниот Божиќ без стравот што го носи војната. Ова е неопходно да се случи, бидејќи последиците од оваа војна се рефлектираа и надвор од конфликтните зони, предизвикувајќи прехранбени и енергетски кризи и пред се внесувајќи колективна неизвесност меѓу луѓето, без разлика дали се во Европа или дури и на други континенти.
Човечките битки за повеќе слобода и достоинство отсекогаш претставувале ваги за мерење на вредностите и анти-вредностите, кои ги одредувале границите помеѓу доброто и злото. А еден ваков празник како овој што го славиме денес, е уште една светлина во долгиот тунел на несогласувања меѓу луѓето. Ова е и причината што ние како Институт го избравме патот на светлината за да го направиме повидливо нашето заедничко патување кон општественото разбирање, без разлика на верската и националната припадност.
Целата оваа кауза не можеше да се развие без да се земат предвид некои наредби на Мајка Тереза, која клучот за човечкото разбирање го гледаше во љубовта и почитувањето кон другиот. Врз основа на овој факт, ние како Институт се обидуваме да го изградиме нашиот јавен дискурс токму по овие наредби, дури и кога беше повредено и оштетено наследството на Мајка Тереза, како што се случи со уништувањето на елката што таа со свои раце ја засади на плоштадот во Скопје. Сепак, избравме сосема поинаков пат за да ја надоместиме оваа штета, токму во духот на наредбите на Мајка Тереза, ширејќи љубов и топлина, која толку многу недостига меѓу луѓето, и тока токму преку бочовите што останаа од уништената елка. Како резултат на тоа, сега наместо една елка имаме цели паркови во Тирана и Приштина кои се родени од семето на уништената елка на Мајка Тереза во Скопје.
Сега кога го славиме Божиќ, ние како Институт сакаме уште еднаш силно да нагласиме дека посилно од семето на омразата и недоразбирањето е семето на љубовта и меѓусебното разбирање и апелираме секој од нас да засади елка на љубовта во нашите срца, бидејќи само на тој начин ги правиме да се чувствуваат сакани и безбедни сите оние околу нас. Само преку заштитување на другите од себе, можеме да кажеме дека сме ја сфатиле суштината на мирољубивата филозофија на Мајка Тереза.
Во овој Божиќ што го славиме оваа година, како продолжение на традицијата започната минатата година, би сакале да донесеме сосема поинаков пристап во однос на справувањето со проблемите со кои во моментов се соочува Албанската католичка заедница во Скопје и пошироко. Овие празници, освен што се спомен за сите што заминаа од Скопје, тие се и аларм за сите нас дека Заедницата на Мајка Тереза треба да го враќа својот некогашен сјај, бидејќи без овој сјај и празникот изгледа бледо на Божиќ. И ние како Институт правиме скромни напори да го вратиме овој сјај, заедно со Департаментот за наследството на Гонџе Бојаџиу-Мајка Тереза, привлекувајќи внимание на потребата од ревитализација на Албанската католичка заедница во Скопје, процес кој мора да започне со оддржување на мисата на албански јазик, наше барање од поодамна, како и други последователни дејствија што би ја направиле оваа Заедница достоинствена од сите гледишта.
ИДКНА ќе продолжи да остане адреса на каузи и идеи кои во нашето општество ќе го донесат чувството за разбирање на другиот со човечкиот јазик на љубов и почит, а во оваа прилика посакувам и годинешниот Божиќ да зборува на овој јазик, и на сите кои бевте на оваа свечена церемонија денес, ви посакувам мир, топлина и благосостојба во вашите семејства.
За многу години!
Скопје, 23. 12, 2022 год.
Prof.dr. Skender ASANI, director of ISCHA, Skopje
Dear friends, a year has passed and we are again gathering here at our Institute, in this solemn ceremony to celebrate the Christmas holiday in our Skopje, and at the same time we want to send the message that we are keeping the last years promise, by organizing this celebration as a tradition that was once part of our urban life here in Skopje, as a city of Pjeter Bogdani, Mother Teresa and Gasper Gjini.
A year has passed, but the Christmas holiday is inviting us again to be closer to each other, especially at a time when the globe is gripped by riots, hunger and influxes of people.
If we take in consideration the messages of Pope Francis, who several times called for human reason to dominate in the resolution of disputes, then this Christmas should also be used as an opportunity to spread the spirit of these messages, especially regarding the fighting in Ukraine, as a result of the Russian aggression there. The current generation, which previously had not experienced the destructive effects of war, will see what can happen when human common sense is absent. Therefore, we pray that the people of Ukraine find the necessary peace as soon as possible, so that the children of this country, together with their parents, can wait for the next Christmas without the fear that war brings. This is necessary to happen, because the consequences of this war were reflected even beyond the conflict zones, causing food and energy crises and above all bringing collective uncertainty among people, whether they are in Europe or even in other continents.
Human battles for more freedom and dignity have always been scales that have measured values and non-values, that have determined the boundaries between good and evil. And a holiday like the one we are celebrating today, is one more light in the long tunnel of disagreements between people. This is also the reason that we, as an Institute, have chosen to make more visible the path of light as our common journey towards a social understanding, regardless of religious and national affiliations.
This whole cause could not have been developed without taking into account some orders of Mother Teresa, who saw that the key to human understanding was found by love and respect for each other. Based on this fact, we as the Institute are trying to build our public discourse precisely on these orders, even when the legacy of Mother Teresa was violated and damaged, as happened with the destruction of the pine tree that she had planted in the main square of Skopje. However, we chose a completely different path to compensate for this damage, exactly in the spirit of Mother Teresa’s orders, by spreading love and warmth, something that is desperately lacking among people, through the boches that were left from the destroyed pine tree. As a result of our work, instead of one pine tree we are having whole parks in Tirana and Pristina, that were born from the seeds of the destroyed pine tree of Mother Teresa in Skopje.
Now that we are celebrating Christmas, we as an Institute, once again want to strongly emphasize that stronger than the seed of hatred and misunderstanding, is the seed of love and mutual understanding, and we appeal to each of us to plant a pine tree of love in our hearts, because that’s the only way we can make those around us to feel better. Only by protecting others from ourselves, we can say that we have come to an understanding to the essence of Mother Teresa’s peaceful philosophy.
At the Christmas that we are celebrating this year, as a continuation of the tradition started last year, we would like to bring a completely different approach in terms of dealing with the problems that the Albanian Catholic Community in Skopje and beyond is currently facing. This Christmas, apart from the fact that represents a memory for all those who left Skopje, is also representing an alarm for all of us, so the Community of Mother Teresa can restore its former glory, because without this glory, even the Christmas holiday looks pale and empty. We as an Institute are also making a modest effort to restore this splendor, together with the Department for the legacy of Gonxhe Bojaxhiu-Mother Teresa, by bringing to attention the need for the revitalization of the Albanian Catholic Community in Skopje, a process that must begin with the restoration of mass in the Albanian language, a request of ours from long ago and other follow-up actions that would make this Community dignified in all points of view.
ISCHA will continue to remain an address of causes and ideas that will bring to our society the sense of understanding with each-other with the human language of love and respect, and on this occasion I wish that this year’s Christmas will also speak in this language, and to all of you who are at this festive ceremony today, I wish you peace, warmth and prosperity in your families.
Happy Holidays!
Skopje, 23. 12, 2022
