ITSHKSH DO TË JETË PËR MË SHUMË AJËR NË AMBIENTIN TONË TË PËRBASHKËT KULTUROR E SHOQËROR / MK-EN

ITSHKSH DO TË JETË PËR  MË SHUMË AJËR NË AMBIENTIN TONË TË PËRBASHKËT KULTUROR E SHOQËROR

Si për koincidencë, edhe ky edicion i Ditëve të Alfabetit kushtuar iluministeve shqiptare, po mbyllet me prezencën e dy zonjave të nderuara, mysafire të këtij manifestimi, Ambasadorja Amerikane në Maqedoninë e Veriut, zonja Kejt Bërns dhe ministrja e Kulturës , zonja Irena Stefoska, të cilat i përshëndesim pëzemërsisht dhe iu dëshirojmë mirëserdhje në  Promovimin i librit “Ditari i Parashqevi Qiriazit” , si dhe i dokumentarit për UNESCO kushtuar Parashqevi Qiriazit (në bashkëpunim me Ministrinë e Kulturës dhe Institutin për Studime Shqiptare dhe Protestante).
ITSHKSH në Shkup sot po e mbyll këtë edicion të Ditëve të Alfabetit, por po hap një shteg të ri në promovimin e kulturës së afrimi dhe mirëkuptimit midis popujve.

Në qytetin jugor të Maqedonisë së Veriut, në Manastir, para 101 viteve u kodifikua alfabeti i gjuhës shqipe si një shkrim i përbashkët për të gjithë shqipfolësit dhe të tjerët që do të komunikonin me ta.
Kjo ngjarje neve sot na bën krenar për dy arsye:
E para – Alfabeti i një populli është radiografia shpirtërore e tij dhe duke qenë i tillë edhe  Alfabeti i gjuhës shqipe shënjoi trokitjet e para në orën e civilizimit Perendimor, duke iu bashkuar popujve europianë në përdorimin e alfabetit latin dhe

E dyta – Një popull që përdor shkronja për të vizatuar ëndërrat e tij, ai popull jeton në harmoni me fqinjë, duke i konsideruar ata garues të një loje që fituesi përcaktohet mbi sasinë e dashurisë që dhuron për tjetrin…

Për këto tetë ditë sa zgjatën Ditët e Alfabetit ne promovuam një standard të ri në vlerësimin e gruas, duke i dhënë asaj peshën dhe rëndësinë në të gjitha proceset shoqërore, sociale e kulturore.
Trajtuam profile të ndryshme grashë iluministe që në fusha të caktuara kishin lënë gjurmë, kurse kryefjala e këtij angazhimi është botimi i Ditarit të Parashqevi Qiriazit, të cilin po e promovojmë sot e që i kushtohet kryesisht ditëve të bujshme para dhe pas Konferencës së Versajës.
Jemi me fat që ky Ditar tash më është publik dhe në të është e ngjizur një histori jo e largët, por tepër dramatike që lidhet me fatet  popujve të vegjël të Ballkanit.
Parashqevi Qiriazi udhëton nga Amerika për të sjellë në Konferencën e Versajes shqetësimet e bashkatdhetarëve të saj mbi ambiciet grabitqare të fuqive ekspansioniste të Ballkanit dhe Evropës. Ajo tregohet tepër këmbëngulëse në shpërfaqjen  këtyre shqetësimeve, duke i bërë ato sa më të kapshme dhe më të afërta edhe për Presidentin Amerikan Wodro Vilson. Ky i fundit, emrin e të cilit e mban salla ku ndodhemi sot, u tregua një politikan vizionar për arsye se zgjodhi të përfaqësoj interesat e atyre popujve të Ballkanit të cilët po rrezikoheshin nga marrëveshjet e fshehta të fqinjëve dhe të disa shteteve Europiane.

Familja Qiriazi ka dhënë kontribut kolosal në ngritjen e ndërgjegjes kombëtare përmes emancipimit dhe iluminizmit, kurse Parashqevi Qiriazi duke u ndodhur në një kuvend burrash në Versajë shpartalloi paragjykimet mbi gjoja pafuqinë e gruas dhe u bë një prej zërave më kumbues në mesin e delegacionit të cilin ajo e përfaqësonte.
Duam të ndajmë edhe me juve kënaqësinë se botimet si ky që përbëjnë vet historinë e krjimit të gjeopolitikave rajonale para më shumë se 100 vite, janë produkt i një pune sistematike hulumtuese e shkencore të ITSHKSH për të nxjerrë nga pluhuri i harresës ngjarje e njerëz të cilët kanë qenë faktor nxitës në proceset e kohës.
Është kënaqësi e posaçme të ndaj me juve edhe përvojën shembullore me Ministrinë e Kulturës e Maqedonisë së Veriut, në përgatitjen e këtij Dokumentari kushtuar Parashqevi Qiriazit, i cili do të prezantohet në kalendarin e ngjarjeve të UNESCOS për vitin 2020.
ITSHKSH do të jetë gjithmonë i hapur për rrymime që sjellin më shumë ajër në ambientin tonë të përbashkët kulturor e shoqëror. Urojmë që bashkëpunimet dhe projekte e tilla të jenë lajtmotiv i një fryme të re në politikat tona kulturore.

Shkup, 22 Nëntor 2020

 

Dr. Skender ASANI, drejtor i ITSHKSH

——————-

 

ИДКНА ЌЕ ОВОЗМОЖИ ПОВЕЌЕ ПРОСТОР ЗА  ВОЗДУХ ВО НАШАТА ЗАЕДНИЧКА КУЛТУРНА И СОЦИЈАЛНА СРЕДИНА

 

Сосема случајно, ова издание на „Денови на азбуката” посветено на албанските илуминистки,  се затвора со присуство на две почесни дами, гостинки на оваа манифестација, амбасадорката на САД во Северна Македонија, г-ѓа Кејт Брнс и министерката за култура, г-ѓа Ирена Стефоска, што срдечно ги поздравуваме и им посакуваме добредојде на промоцијата на книгата „Дневникот на Парашќеви Ќиријази“, како и документарецот за УНЕСКО посветен на Парашќеви Ќиријази (во соработка со Министерството за култура и Институтот за албански и протестантски студии).

ИДКНА во Скопје денес го затвора ова издание на „Денови на азбуката“, но отвора нов пат во промовирање на културата на приближување и разбирање меѓу народите.

Во јужниот македонски град, во Битола, пред 101 година, беше кодофицирана албанската азбука како заеднички натпис за сите албански говорители, и другите народи кои би комуницирале со нив.

Денес, овој настан не прави горди заради две причини:

Прво – Азбуката на еден народ ја претставува и неговата духовна радиографија, на овој начин и  Азбуката на албанскиот јазик ги означи првите удари во часот на западната цивилизација, приклучувајќи им се на европските народи во употребата на латинската азбука и

Второ – Еден народ кој ги користи буквите со цел да ги нацрта своите соништа, тој народ живее во хармонија со своите соседи, сметајќи ги нив за конкуренти во една  игра каде што победникот се одредува според количината на љубовта што му ја дава на другиот…

Во текот на овие осум дена на „Деновите на азбуката„, промовиравме нов стандард во евалуацијата на жените, давајќи им тежина и значење во сите социјални и културни процеси.

Обративме  различни профили на жени илуминистки кои оставија свој белег во одредени полиња, доколку клучниот збор на овој ангажман му се додава на објавувањето на Дневникот на Парашќеви Ќиријази, што го промовираме денес и кој е посветен главно на сензационалните денови пред и по Версајската Конференција.

Имаме среќа што овој Дневник сега е јавен и во него е претставена една не толку далечна историја, но во исто време и многу драматична  која што е поврзана со судбината на малите народи на Балканот.

Парашќеви Киријази патува од Америка за да ја донесе на Версајската Конференција загриженоста на нејзините сонародници во врска со предаторските амбиции на експанзионистичките сили на Балканот и на Европа. Таа е исклучително упорна во изразувањето на овие проблеми, правејќи ги што е можно подостапни и поблиски до американскиот претседател Вудроу Вилсон. Последниот, чие име носи и самата салата каде што сме денес, се покажа дека е визионерски политичар затоа што тој избра да ги претставува интересите на оние народи на Балканот кои беа загрозени со тајните договори на соседите и на некои Европски земји.

Семејството Киријази даде колосален придонес кон подигнување на националната свест преку еманципација и илуминација, додека Парашќеви Ќиријази  наоѓајќи се во едно машко собрание во Версај, ги разби предрасудите за наводната беспомошност на жените и стана еден од најсилните гласови кај делегацијата која што ја претставуваше.

Би сакале да го споделиме со вас задоволството што публикациите како оваа, кои што ја сочинуваат самата историја на создавање на регионалната геополитика пред повеќе од 100 години, се производ на систематско истражување и научно дело на ИДКНА, со цел извлекување од прашината на заборавот на настаните и фигурите кои биле движечки фактор во процесите на времето.

Ми претставува особено задоволство да го споделам со вас примерното искуство со Министерството за Култура на Северна Македонија, во подготовката на овој документарец посветен на Парашќеви Ќиријази, што ќе биде претставен во календарот на настани на УНЕСКО за 2020 година.

ИДКНА ќе биде секогаш отворено за струи што внесуваат повеќе воздух во нашето заедничко културно и социјално опкружување. Се надеваме дека ваквите соработки и проекти ќе бидат лајтмотив на новиот дух во нашите културни политики.

 

Скопје, 22 Ноември, 2020

Д-р Скендер Асани, директор на ИДКНА

 

 

——————————————

 

ISCHA WILL BE FOR MORE AIR IN OUR COMMON CULTURAL AND SOCIAL ENVIRONMENT

 

Coincidentally, this edition of the Alphabet Days was dedicated to the Albanian Enlightenment, and so is closing with the presence of two honored ladies, our guests at this event, the US Ambassador to North Macedonia, Mrs. Kate Burns and the Minister of Culture, Mrs. Irena Stefoska, whom we cordially greet and welcome to the promotion of the book “The Diary of Parashqevi Qiriazi”, as well as the UNESCO documentary dedicated to Parashqevi Qiriazi (in collaboration with the Ministry of Culture and the Institute for Albanian and Protestant Studies).

Today, ISCHA in Skopje is closing this edition of the Alphabet Days, but is opening a new path in promoting a culture of rapprochement and understanding between peoples.

In the southern city of North Macedonia, in Bitola, 101 years ago, was codified the Albanian alphabet as a common script for all Albanian speakers and others who would communicate with them.

This event makes us proud today for two reasons:

First – For one nation the alphabet represents its spiritual radiography, so in this way the Alphabet of the Albanian language marked the first knocks in the hour of Western civilization, by joining the European peoples in the use of the Latin alphabet and

Second – A nation that  use letters to draw its dreams, that nation lives in harmony with neighbors, considering them as competitors of a game where the winner is determined on the basis of the amount of love he gives to the other…

For these eight days during the Alphabet Days we promoted a new standard in the evaluation of women, giving them weight and importance in all social, cultural and cultural processes.

During these eight days of the event we promoted a new standard in the evaluation of women, by giving them weight and importance in all social and cultural processes.

We addressed various profiles of illuminant women who had left their mark in certain fields, and the key word of this engagement is the publication of the Diary of Parashqevi Qiriazi, which we are promoting today and which is dedicated mainly to the sensational days before and after the Versailles Conference.

We are very lucky that this Diary is now public and in it is conceived a story not far away, and at the same time very dramatic which is related to the fate of the small peoples of the Balkans.

Parashqevi Qiriazi travels from America to bring to the Versailles Conference the concerns of her compatriots over the predatory ambitions of the expansionist powers of the Balkans and Europe. She is extremely persistent in expressing these concerns, making them as accessible and close as possible to US President Woodrow Wilson. The last mentioned, whose name bears the hall where we are today, was shown to be a visionary politician because he chose to represent the interests of those nations of the Balkans who were being endangered by the secret agreements of neighbors and some European countries.

The Qiriazi family has given colossal contribution into raising national consciousness through emancipation and enlightenment, while Parashqevi Qiriazi by taking place in a men’s assembly in Versailles, shattered prejudices over the alleged helplessness of women and became one of the most resounding voices among the delegation she represented.

We would like to share with you the satisfaction that publications like this, which constitute the very history of the creation of regional geopolitics more than 100 years ago, are the product of a systematic research and scientific work of ISCHA to extract from the dust of oblivion the events and people who have been the driving factor in the processes of time.

It is a special pleasure to share with you the exemplary experience with the Ministry of Culture in North Macedonia, in the preparation of this Documentary dedicated to Parashqevi Qiriazi, which will be presented in the UNESCO calendar of events for 2020.

ISCHA will always be open to currents that bring more air to our common cultural and social environment. We hope that such collaborations and projects will be the leitmotif of a new spirit in our cultural policies.

 

Skopje, November  22, 2020

Dr. Skender Asani, director of ISCHA